Xã Phúc Yên, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang không chỉ có những nét đặc thù về điều kiện tự nhiên, mà còn phong phú bởi nét văn hóa, ẩm thực độc đáo, đặc trưng của các dân tộc, trong đó có thể kể đến sản phẩm ẩm thực “Thịt lợn chua” của bà con dân tộc Tày nơi đây.
Cách trung tâm huyện Lâm Bình 10km, đến với xã Phúc Yên du khách sẽ được chiếm ngưỡng một vẻ đẹp bình yên, hoang sơ khác biệt, cùng những con đường dốc núi quanh co dẫn lối du khách đến với những bản làng người Tày, người Dao,… mang nhiều những tên gọi thật “thú vị”: Khau Cau, Phiêng Mơ, Nà Khậu, Tấng, Thàng, Bon,... Mỗi bản, làng đều có cảnh quan, vẻ đẹp riêng biệt, nhưng điểm chung đó là nét thật thà, thân thiện của người dân miền núi, vùng sâu, vùng xa của huyện Lâm Bình. Là xã vùng cao, Phúc Yên có lợi thế phát triển sản xuất trồng trọt và chăn nuôi và những sản phẩm đặc sản địa phương.
Chăn nuôi lợn đen bản địa đã có lâu đời ở các huyện: Na Hang, Chiêm Hóa và Lâm Bình. Việc chăn nuôi giống lợn đen có nhiều lợi thế hơn so với chăn nuôi các loài gia súc khác như: Đã thích nghi với điều kiện khí hậu của khu vực, lợn có sức chịu đựng tốt, rất ít bệnh tật, thức ăn của chúng là những loại rau, củ, quả sẵn có ở địa phương (lúa ngô, khoai, sắn, rau xanh...). Nuôi lợn đen cần vốn ít, ít công lao động lại tận dụng được phụ phẩm nông nghiệp để chăn nuôi nên được người dân nuôi khá phổ biến. Thịt lợn đen khá thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao và được thị trường ưa chuộng, là loại thực phẩm đặc sản của địa phương và có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, như: Lạp sườn, giò, chả, thịt chua...
Lợn đen được nuôi tại xã Phúc Yên, huyện Lâm Bình
Để làm nên món ẩm thực “Thịt lợn chua” ngon và mang mùi vị đặc trưng, đòi hỏi một quy trình chế biến thật kỳ công. Quá trình chế biến, cần lựa chọn thịt ba chỉ từ những giống lợn đen bản địa nuôi tại địa phương. Thịt qua sơ chế, được tẩm ướp với các gia vị: Giềng, gừng, lá cơm đỏ, muối, thính,… sau đó được ủ chua, trước khi sử dụng có thể hấp hoặc xào. Trải qua quá trình chế biến kỳ công đó, “Thịt lợn chua” có hương vị thơm của riềng, vị giòn sần sật của bì lợn, vị béo của thịt nhưng ăn không ngậy, vị bùi của thính hoà với vị chua thanh của men thịt, cùng vị chát của một số gia vị tẩm ướp, khi thưởng thức món thịt chua sẽ cảm nhận được một hương vị đặc trưng, rất khó quên. Thịt chua được người dân Lâm Bình chế biến quanh năm, là món ăn đặc trưng của người dân nơi đây.
Thịt lợn chua món ăn đặc sản của người Tày huyện Lâm Bình
Với mong muốn xây dựng thương hiệu sản phẩm “Thịt lợn chua” của địa phương để giới thiệu với du khách và người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh; đồng thời để tiêu thụ sản phẩm cho người chăn nuôi, Hợp tác xã nông lâm nghiệp Minh Hòa đã liên kết với các hộ dân nuôi lợn đen bản địa tại xã Phúc Yên tổ chức thu mua lợn thịt, chế biến thành sản phẩm thịt chua để đăng ký tham gia chương trình OCOP. Năm 2023, sản phẩm thịt chua lợn đen của HTX nông lâm nghiệp Minh Hòa, xã Phúc Yên đã được Hội đồng OCOP huyện Lâm Bình đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP và UBND huyện Lâm Bình đã quyết định công nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao.
Một số sản phẩm của huyện Lâm Bình đạt tiêu chuẩn OCOP
Sau khi được công nhận OCOP hạng 3 sao, để đẩy mạnh và phát triển sản phẩm, UBND huyện Lâm Bình đã giao Phòng Nông nghiệp tiếp tục phối hợp với các sở, ngành, đơn vị có liên quan hỗ trợ Hợp tác xã tiếp tục phát triển sản phẩm, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại để hỗ trợ chủ thể trưng bày, giới thiệu và bán các sản phẩm OCOP; thường xuyên tổ chức kiểm tra hướng dẫn chủ thể có trách nhiệm hoàn thiện sản phẩm bảo đảm chất lượng theo quy định của Chương trình OCOP.
Thịt chua trở thành sản phẩm hàng hoá của Lâm Bình
Bên cạnh đó, Hợp tác xã nông lâm nghiệp Minh Hòa cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động liên kết với hộ chăn nuôi, thông qua các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia để chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào; tiếp tục giữ gìn và nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng quy mô sản xuất. Đồng thời nghiên cứu, đầu tư hoàn thiện mẫu mã, bao bì sản phẩm theo đúng quy định để dễ nhận diện, hấp dẫn người tiêu dùng và tăng tính cạnh tranh của sản phẩm..
Việc phát triển sản phẩm “Thịt lợn chua” truyền thống của người dân tộc Tày giúp mở ra cơ hội việc làm và thu nhập ổn định cho người dân trên địa bàn. Tin tưởng rằng sản phẩm thịt chua lợn đen Phúc Yên sẽ được nhiều người trong cả nước thưởng thức món đặc sản này./.
Người viết: Nguyễn Văn Hiệp - Chi cục Phát triển nông thôn