Bưởi - loại trái cây được yêu thích không chỉ vì hương vị thơm ngon mà còn vì giá trị dinh dưỡng phong phú, đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực của nhiều vùng miền. Với sự đa dạng về giống và đặc trưng từ Bắc chí Nam, bưởi không chỉ đem lại trải nghiệm thưởng thức phong phú mà còn gắn bó mật thiết với văn hóa và truyền thống địa phương. Từ những giống bưởi nổi tiếng như bưởi Đoan Hùng, bưởi Phúc Ninh, đến bưởi Diễn hay bưởi Năm Roi, mỗi loại đều mang một đặc điểm riêng biệt, phản ánh sự kết hợp hoàn hảo giữa điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng của từng vùng trồng. Không chỉ là món quà quý giá trong các dịp lễ tết, bưởi còn là biểu tượng của sự tinh tế trong nghệ thuật trồng trọt và chăm sóc cây trái. Trong số những vùng trồng bưởi nổi tiếng, có bưởi Phúc Ninh - một đặc sản nổi bật của vùng đất Tuyên Quang bưởi trồng ở nơi đây rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, được nhiều thực khách yêu thích bởi hương vị đặc trưng và chất lượng vượt trội.
Bưởi đặc sản Phúc Ninh
Phúc Ninh là một xã vùng cao thuộc huyện Yên Sơn, nằm kẹp giữa hai con sông lớn là sông Lô và sông Gâm, nên ba bề đều được bao bọc bởi nước. Nhờ sự bồi đắp của hai dòng sông này, đất đai nơi đây đã trở nên màu mỡ và khí hậu khá ôn hòa. Trước đây, khu vực này như một ốc đảo, khiến việc đi lại và giao thương của người dân gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, kể từ khi cây cầu nối từ thôn Bình Ca, xã Tứ Quận sang thôn Cầu Giáp, xã Phúc Ninh được hình thành, cuộc sống của người dân nơi đây đã có nhiều cải thiện đáng kể. Do đó, HTX bưởi Phúc Ninh được thành lập xuất phát từ ý tưởng và mong muốn của bà con nông dân tại địa phương là cùng nhau xây dựng và phát triển vùng bưởi tại Phúc Ninh, HTX chính thức được cấp phép và hoạt động ngày 27/01/2003. HTX đã được lập ra nhằm mục đích tạo việc làm cho bà con nông dân, người lao động tại địa phương, phát triển tiềm năng phát triển của vùng nguyên liệu sẵn có tại địa phương đồng thời tăng giá trị sản phẩm Bưởi đặc sản Phúc Ninh và sinh kế cho bà con nông dân tại địa phương.
Tại Phúc Ninh, cây bưởi cùng với các loại cây ăn quả khác đang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống kinh tế - xã hội của người dân địa phương. Vì vậy, xã đang tích cực vận động và khuyến khích người dân phát triển cây ăn quả theo hướng bền vững, đồng thời đầu tư vào ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, đặc biệt là trong việc trồng bưởi. Với ưu điểm là loài cây dễ trồng và không yêu cầu kỹ thuật quá cao, chỉ cần chăm sóc chu đáo là có thể thu hoạch được sản phẩm khá. Hơn nữa, quả bưởi có thể bảo quản lâu dài nhiều tháng sau khi thu hoạch mà vẫn giữ được chất lượng, khiến cây bưởi trở thành lựa chọn hàng đầu trong việc phát triển kinh tế gia đình của bà con xã Phúc Ninh.
Bưởi Phúc Ninh - một đặc sản của bà con xã Phúc Ninh, Yên Sơn, Tuyên Quang
Bưởi sau khi trồng được các hộ thành viên chăm sóc theo những quy chuẩn hướng vietGAP, hữu cơ. Khi đến vụ, bưởi được thu hoạch và đưa về xưởng của HTX sơ chế, phân loại quả. Từ đó đóng gói và dán tem nhãn để đưa đi phân phối. Bưởi được đóng túi lưới hoặc bao, thùng, dán tem nhãn hoặc theo nhu cầu của khách hàng, đảm bảo quy định của Bộ Y Tế. Bưởi đặc sản Phúc Ninh hiện được phân phối ở các hệ thống siêu thị, các cửa hàng tiện lợi ở khắp các tỉnh thành như Hà Nội, thành phố Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Yên Bái,...và hướng tới thị trường xuất khẩu.
Thời gian gần đây, người dân Tuyên Quang đã bắt đầu thay đổi sang cách trồng bưởi theo hướng an toàn cho người tiêu dùng. Trong quá trình chăm sóc cây bưởi, người dân thường sử dụng phân chuồng hoai mục để ủ, giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển mà hạn chế việc dùng phân bón hóa học. Khác với trước kia, nhiều người đã từ bỏ thói quen dùng thuốc diệt cỏ, vì để cỏ mọc tự nhiên cũng là một cách hiệu quả để phòng ngừa sâu bệnh. Để giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho cây và trái bưởi, người dân nơi đây còn tích cực sử dụng các loại bẫy sinh học nhằm bắt ruồi vàng và các côn trùng có hại khác. Thêm vào đó, chính quyền huyện Phúc Ninh cũng chủ động tuyên truyền và hướng dẫn người dân về cách chăm sóc cây bưởi một cách an toàn.
Bưởi Phúc Ninh có hình dáng tròn, vỏ màu xanh nhạt hoặc vàng nhạt, có độ dày vừa phải. Thịt bưởi màu hồng hoặc vàng, rất mọng nước và có vị ngọt thanh, chua nhẹ, tạo cảm giác tươi mát khi thưởng thức. Điểm đặc biệt của bưởi Phúc Ninh là hương thơm dịu nhẹ, quyến rũ, khiến ai đã từng nếm thử khó lòng quên.
Bưởi đặc sản Phúc Ninh
Bưởi Phúc Ninh - đặc sản OCOP 3 sao Tuyên Quang không chỉ là một loại trái cây ngon mà còn mang lại nhiều giá trị. Bưởi Phúc Ninh mang lại giá trị kinh tế cho bà con và địa phương, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống. Thêm vào đó, nó còn mang lại giá trị dinh dưỡng, có tác dụng tích cực đến sức khỏe, bổ sung vitamin và khoáng chất, giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp năng lượng. Không chỉ vậy bưởi Phúc Ninh còn có giá trị về mặt văn hóa, thường xuất hiện trong các lễ hội, dịp Tết, thể hiện nét đẹp văn hóa và truyền thống của người dân nơi đây. Nó còn được xem là món quà ý nghĩa trong các dịp lễ, tặng bạn bè, người thân. Đặc biệt, bưởi Phúc Ninh còn có tiềm năng xuất khẩu, mang lại lợi ích kinh tế không chỉ cho người trồng mà còn cho đất nước, thúc đẩy thương mại quốc tế.
Từ khi bưởi Phúc Ninh đạt 3 sao OCOP đến nay, tình hình sản xuất kinh doanh của HTX đã phát triển hơn rất nhiều. HTX tiếp tục có những kế hoạch tiếp thị sản phẩm như tăng cường giới thiệu sản phẩm qua các hội chợ, triển lãm, đăng tin trên các phương tiện truyền thông và xây dựng trang web riêng của Hợp tác xã. Đồng thời, sử dụng các mạng xã hội để tiếp cận khách hàng. Thêm vào đó, hợp tác xã sẽ tiếp tục duy trì hoạt động tiếp thị sản phẩm đến các hệ thống siêu thị lớn tại tỉnh Tuyên Quang, tập trung vào việc tiếp cận các cửa hàng và đại lý tại các khu trung tâm trong và ngoài tỉnh để tăng cường tiêu thụ sản phẩm với số lượng lớn. Cùng với đó là mục tiêu xa hơn là xuất khẩu các nông sản chủ lực có lợi thế cạnh tranh của địa phương.
Năm 2016, bưởi Phúc Ninh đã được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ, cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể. Với quy mô gần 1.000 ha và sản lượng bưởi khoảng 200.000 quả/năm, cùng danh hiệu này, cây bưởi đặc sản Phúc Ninh đã nâng cao vị thế, thu hút sự quan tâm và yêu thích của khách hàng trong và ngoài tỉnh. Các thương lái từ những tỉnh như Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Bắc Ninh,… cũng tấp nập kéo về đây để giao thương.
Bưởi Phúc Ninh không chỉ nổi tiếng với hương vị thơm ngon và chất lượng vượt trội, mà còn là biểu tượng của sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong nông nghiệp. Với quy trình sản xuất đảm bảo tiêu chuẩn VietGAP, bưởi Phúc Ninh mang đến cho người tiêu dùng sản phẩm an toàn, giàu dinh dưỡng. Việc phát triển vùng nguyên liệu bền vững không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương. Hy vọng rằng bưởi Phúc Ninh sẽ tiếp tục khẳng định vị thế trên thị trường, đem lại niềm tự hào cho vùng quê này./.
Người viết: Lê Thị Hương Dung - Chi cục Phát triển nông thôn