Nằm ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, xã Hồng Thái, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang là cái nôi của chè Shan tuyết, loài cây cổ thụ quý giá, gắn bó hàng trăm năm với đời sống và văn hóa của người dân tộc Dao, Mông. Nơi đây được bao bọc bởi thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ, mây phủ quanh năm, những cây chè Shan tuyết sinh trưởng mạnh mẽ trong vùng đất giàu dưỡng chất, mang đến những búp chè tinh túy với lớp tuyết trắng đặc trưng.
Từ bao đời, người dân xã Hồng Thái đã trèo lên những bậc thang gỗ, thang tre để hái từng búp chè Shan tuyết. Chè sau khi hái được mang về sao khô thủ công trên bếp lửa, qua đôi tay khéo léo của các thế hệ người dân. Mỗi búp chè khô giữ nguyên hương thơm dịu mát, màu nước vàng óng ánh như mật ong, khi uống có vị tiền chát hậu ngọt mang đến cho người thưởng thức cảm giác nhẹ nhàng, khoan khoái, hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ của núi rừng đại ngàn Na Hang.
Người dân đang thu hái chè Shan Tuyết Hồng Thái
Để khai thác tiềm năng thế mạnh và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm đặc sản của địa phương; năm 2018, Hợp tác xã Sơn Trà, xã Hồng Thái, huyện Na Hang được thành lập với 8 thành viên, ban đầu quản lý tổ chức sản xuất chế biến chè Shan tuyết với diên tích 64 ha chè, trong đó có 29 ha chè cổ thụ trên 100 năm tuổi. Đến nay, Hợp tác xã có 20 thành viên, vùng nguyên liệu tuân thủ quy trình canh tác đạt chuẩn hữu cơ Quốc gia, thu hái và phân loại chè ngay từ đầu để đảm bảo chất lượng.
Trải qua quá trình hình thành và phát triển, Hợp tác xã Sơn Trà luôn tích cực đầu tư mở rộng quy mô vùng nguyên liệu, đầu tư cơ sở hạ tầng chế biến, thiết bị máy móc tiên tiến, góp phần tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng tốt và ổn định hơn; áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất như: đốn tỉa, tạo tán và chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật, năng suất chè ngày càng được cải thiện rõ rệt; ngoài vùng nguyên liệu tại xã Hồng Thái, Hợp tác xã Sơn Trà đã mở rộng liên kết thu mua nguyên liệu chè búp tươi tại các xã Sơn Phú, Sinh Long, huyện Na Hang với diện tích trên 130 ha, tạo việc làm và thu nhập cho nhiều người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Năm 2022, vùng nguyên liệu của hợp tác xã được cấp giấy chứng nhận cho sản phẩm chè Shan Tuyết sản xuất phù hợp với các Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam. Năm 2023 được cấp mã số vùng trồng chè đủ điều kiện xuất khẩu sang thị trường EU và cơ sở sản xuất chế biến của Hợp tác xã được cấp giấy chứng nhận ISO 22000: 2018 về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm chế biến và kinh doanh chè.
Hợp tác xã luôn chú trọng xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm Chè Shan tuyết Hồng Thái, đã đạt được kết quả tích cực cụ thể: Sản phẩm chè Shan tuyết Hồng Thái vinh dự được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chọn làm quà tặng Thủ tướng Malaysia trong chuyến thăm chính thức Việt Nam ngày 28/8/2019. Năm 2020, sản phẩm đạt danh hiệu Thương hiệu Vàng Nông nghiệp Việt Nam và sản phẩm OCOP 4 sao. Năm 2021, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Chè Shan Tuyết H-Thái”. Năm 2022, được ghi danh trong top 50 Thương hiệu - Nhãn hiệu nổi tiếng Châu Á - Thái Bình Dương. Đặc biệt, năm 2024, sản phẩm được công nhận là sản phẩm Công nghiệp Nông thôn tiêu biểu cấp khu vực và được Hội đồng OCOP tỉnh đánh giá và đề nghị Hội đồng OCOP cấp quốc gia đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP 5 sao.
Sản phẩm chè Shan tuyết Hồng Thái loại 1 tôm 1 lá
Chè Shan tuyết Hồng Thái không chỉ là sản phẩm kinh tế, mà còn là biểu tượng văn hóa của người dân vùng cao. Sự khéo léo và truyền thống lâu đời của người Dao, Mông nơi đây đã tạo nên những sản phẩm chè độc đáo, mang đậm giá trị văn hóa. Đây là một sản phẩm đặc trưng của tỉnh Tuyên Quang được nhiều người tiêu dùng trong nước biết đến và lựa chọn./.
Người viết bài: Ngô Tuyết Nhung, Chi cục Phát triển nông thôn.